W zawodach medycznych współcześnie cenione jest połączenie kompetencji z głęboką empatią.

Współcześnie rola opiekuna medycznego w opiece nad pacjentem staje się nieoceniona. Właśnie opiekun medyczny często pozostaje na pierwszej linii wsparcia pacjenta, to on jest z pacjentem w najtrudniejszych momentach.

To trudny, szlachetny i mam wrażenie, że jeszcze często niedoceniany zawód. Wymagający od osób go wykonujących nie tylko umiejętności zawodowych ale też umiejętności społecznych: empatii, cierpliwości, odpowiedzialności, samodyscypliny, umiejętności radzenia sobie ze stresem oraz świetnej komunikacji interpersonalnej.

Komunikacja interpersonalna dla opiekuna medycznego to nie tylko niezbędny element współpracy w zespole ale przede wszystkim element bezpośredniej pracy z pacjentem i jego rodziną.

Dobra komunikacja w pracy opiekuna to nie tylko umiejętność przekazywania informacji pacjentowi, jego rodzinie czy członkom zespołu, z którymi współpracuje opiekun. To też umiejętność aktywnego słuchania, która jest znaczącym czynnikiem komunikacji werbalnej. Pamiętajmy, że chcąc usłyszeć nie wystarczy stanąć blisko, aktywnie słuchać to umiejętność, to skoncentrować się na tym co mówi rozmówca. To parafrazowanie, czyli dawanie do zrozumienia rozmówcy, że słuchamy. To zadawanie pytań – dojaśnianie i koniecznie utrzymywanie kontaktu wzrokowego.

Każdy element w procesie komunikacji interpersonalnej jest istotny i ma ogromną wagę zarówno w komunikacji werbalnej jak i tej pozawerbalnej.

Na tę umiejętność składa się komfort (wygoda). Należy pamiętać by opiekun medyczny kierując rozmową, omawiając istotne, czasem trudne i bardzo intymne kwestie zadbał o pacjenta, jego komfort i brak poczucia niezręczności.

Drugim ważnym elementem komunikacji troski - wrażliwości jest akceptacja, która bezpośrednio wynika z poszanowania uczuć i emocji naszego pacjenta.

Uczuć i emocji z jakimi spotykamy pacjenta w chwili zmagania się z chorobą, bólem, strachem czasem rezygnacją. Im bardziej opiekun medyczny jest świadomy znaczenia akceptacji uczuć drugiej osoby, tym rzadziej użyje sformułowań typu „wszystko będzie dobrze”, „musi Pani wziąć się w garści”.

I tu pojawia się kolejny element komunikacji troski – umiejętność reagowanie. Najprościej jest to prawidłowa reakcja na niekompletne, błędne przekazy pacjenta w trakcie rozmowy. Umiejętne reagowanie to wrażliwość i czujność na sygnały z zakresu komunikacji niewerbalnej (mowy ciała) np. zmiany w modulacji głosu, gesty, zawahanie się. Stają się one jasnym sygnałem dla wprawnego „oka” opiekuna, że jest coś co należy dokładnie omówić.

Ostatnim istotnym elementem komunikacji troski jest empatia - zrozumienie uczuć. Empatia jest kluczem do budowania relacji z pacjentem. To umiejętność zrozumienia sytuacji drugiego człowieka, co pozwala na lepsze zrozumienie jego potrzeb i oczekiwań. Empatia, która jest przeciwieństwem obojętności pozwala zbudować wzajemne zaufanie.

W komunikacji, empatia nie tylko jest zrozumienie uczuć ale też pozytywną reakcją na uczucia drugiej osoby bez względu na to czy pacjent wyraża je otwarcie, czy też nie. To współczujące przyłączenie się do uczuć oraz otwartość i ciepło miedzy rozmówcami.

Opiekun medyczny musi zawsze pamiętać, że choroba dla pacjenta lub jego rodziny to ogromny stres wynikającym często ze strachu związanego z diagnozą, wyczerpania i braku perspektyw. Wpływa to nie tylko na jakość rozwiazywania problemów ale też sposób prowadzenia rozmowy, co stanowi ogromne wyzwanie w komunikacji.

1. Muszalik M., Kędziora-Kornatowska K. (red.): Pielęgnowanie pacjentów w starszym wieku. PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2018.

 2. Kwiatkowska A., Krajewska-Kułak E., Panek W., Komunikowanie interpersonalne w pielęgniarstwie, Wydawnictwo Czelej, Lublin 2003.

3. Kinghorn S., Gaines S., Opieka paliatywna, red. wyd. polskiego de Walden-Gałuszko K.Gaworska-Krzemińska A., Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2012.

4. Walker W.: Przygoda z komunikacją. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2001.